1
10
1
-
http://humanidades-digitales.fhuce.edu.uy/files/original/d473ce57a5073bd52c6c54354f51d0ba.PDF
6d8a2e13dddefdf19e644c51dceb17cc
PDF Text
Text
— 81 ~
•E^jau^sx Btuoipi
jap oiuaitupouoa joíatu un Bjsd oijEsaaau ubi 'jBijajBiu osotjea asa ap uppanpBjj X U90
-dijasuBjj b'j EpB3i[qñd anj ou unB' X soub sias isBa 'saaucnua apsap 'opBSEd' UBq oja^
•¿pi8;jip A opBziuBgjo Biq^q ja añb 'jBuoipiJaiu jnqntQ jap X ZIU3 BiUB^ ap
sojjojijjaj soj e '6^61 SE P ua 'sojiy souang ap p^pisjaAiuQ e{ ap BiSojodOJiuy ap jsuj
pp EDiSpiodojauE uppipadxo ej a^u^jnp 'luopaqujj f jod 'ja^sqa^ ojEJcdB un ap ajquiEjB
ua SEpEqEjS X supiSoaaj uojanj •^ uoiaspiui ap sauopuEa^ — 5 X y ' '^ojjijjod iap U90
-usa,, ej — • •^^ojijoajaui jap uppuBa^, ej — -j :sbui oaup uajsixa pBpijBaj u^ (j)
so¡ b jBsaj^^uí U9pan<j ^
SOJX9) SOJ UOD UOI3BJ9J U9U9I^ 9Tlb SBTDIJOU SBUüS^B B 9^U9UJB^UníUOD
*ugpT^nunuoD b o^u^sgjd soj 'opBS^jj 9q 9nb b sopB^jns^j
-O9IX9J ií S9JB9pBraBj^ SOJ9I|9I^ SIUJ 9p 9SBq B| 9jqoS 'S9JOU9JUB
S9UOT3BJ9jdj93UI SB| 'oSjB U9 'opiIBDIJipOUI Á OIJBjnqBDOA J9 BJBd SOJ
-U9UJ9J9 SOA9FIU OpU9^BJJX9 'S9JBIJ9JBUJ SOJS9 OpBUiraBX9 Á OpBipnjS9
^VÍ (36l 's^Jiy sou^ng 'x óu 'i *Ioa 'vuvoudwv pottstnSutf ptjo^
O9 'fpn^p oppfi^ n$ •ptuoSpjp([ p^ 9f ODpstnSufi PUid\qoA4 f¿j up)
B3^9U9SX SOipUI SO| 9p Bn^u^j Bj 9jqOS S9UOpBSlJS9AUJ SIUJ U^
•BU9SipUI J3P pBpiJBJU9UI BJ B SBU9ÍB SBS
-Ol^lJ9J SB9pi JBS9jdx9 BJBd SBS9J^UT S99OA 9p O9|dui9 \9 jod 'BJSIA
BJ9UIIjd B 939JBdB (D X (q S9UOpISOduiO9 SB¡ 9p OSOpijfIJJB Og
jod u9iqujBj 'jj oujjbs ¡^P 08 oxn9isj9A jgp upis^^^ — d
•j^^izunpj "j jod BpBDijipoui oS\v
A piuiq9 *x ^od Bq99q * "j9jsouj9Jb¿>^ |9p uppDnpBJX — q
•SBIl^lJUB O^JB
9JU9UI9yqiSOd X OSIl 9S9 BJBd SBpBj^BSUO^ 'S9JBp9dS9 SBjnUJjp^ 9p BJ
-s^nduioD 'sosj9A Z9ip 9p upi^Bjjoqxg 9A9jq Bun 9p bjbjj 9 *B9dojn9
pBpiJBJU9UJ BJ 9p SOÍnj^UI UIS BUIIIU9Í? Bn^ü9J BJ 9D9J^O 9Ilb BU9^ipUI
O9UBJU0dS9 OJ9Ilf>Ojd '4<BZBD B| BJBd OIJOJB9OAUO9 OJUB3>t
B
:sojx9j sou9nb9d S9jj XBq (i) S9j
i soj b s9jqis9DDB (jBuoipij9iu biuoSbjb^ b¡ ü9 pxq^q 9S
onb) B3J9U9SX "Bn^ugj bj 9p soDijsinSuix S9jbij9jbuj sof 9Jjug
so^x^ s^j} ^p
�a)
Este texto es el primero exclusivamente indígena, por su con
tenido y por la lengua, que haya sido hecho conocer.
Fue recogido por Juan Federico Hunziker, durante el viaje
por él efectuado, en la segunda mitad del año 1861, a la Patagonia
meridional, en compañía de Teófilo Schmid.
En Carmen de Patagones, Hunziker lo dio a Jorge Claraz que,
después de muchos años, lo remitió a Félix Outes. Este lo hizo
conocer, en 1928, en un escrito que tiene por título: tfUn texto
Aónükün'k (Patagonia meridional) para incitar a la caza, obtenido
por Juan Federico Hunziker en 1861. Publícalo Félix F. Outes,
precedido de una introducción y notas aclaratorias, publicado por
la Revista del Museo de La Plata, T. XXXI.
En dicho escrito, el autor ocupa catorce páginas y media hablándonos difusamente acerca de los métodos de caza entre los Pa
tagones y sobre la ceremonia preparatoria, y sólo en las dos páginas
finales (367 - 68) presenta lo que el título anunciaba.
A propósito de esta ceremonia, T. Schmid así se expresaba
(Manners and Customs of the Patagonian lndians, en The Voice
of Pity for South America, vol. VII (1860), p. 220, y F. Outes, op.
cit., p. 366): ^Occasionally the acting Chief will issue a verbal proclamation to tell his men to go in search of provisions. He stands
outside the tent, and speaks in a loud voice, and in a peculiar
sing-song tone. In his speach he tells them to get in theirs horses,
that all ought to go, and what direction they are to take. One may
notice that the speaker repeats many sentences twice, and that he
pauses for a short time after a few. No one pays any attention
to what the orator is saying, but each and all are going on talking
and chatting in the same way."
La proclamación que Schmid ha descrito es sin duda la que
Hunziker ha transmitido.
Al publicar este pequeño texto, F. Outes lo acompañó de una
traducción interlineal y de otra libre, ambas de acuerdo con la ale
mana, que tenía a la v^sta, hecha por el mismo Hunziker, y con las
notas añadidas por Claraz, sobre el valor de varias palabras. Ambas
traducciones de Outes se reproducen para que sea posible confron
tarlas con mi manera de interpretar estos versos.
TEXTO* Y TRADUCCIÓN INTERLINEAL
1.Nash ush haugeshc ¡oh! wilum ush haugeshc.
Mañana nosotros cazar ¡ah! todos nosotros cazar.
2.Ush parlishc ¡ah! wilum ush parlishc ¡ah!
Nosotros hambrientos ¡ah! todos nosotros hambrientos ¡ah!
3.Ush amel paro parlishc ¡ah! paro parlishc ¡ah!
Nuestros hijos muy hambrientos ¡ah! muy hambrientos ¡ah!
(*) Grafía original.
— 186 —
�— ¿81 —
jbjuod uis '^oS ap BqBspajd ou 'osbd jbj ua 'anbjod ^
b 'opBDijiu^is ns jod 'japuodsajJOD apand ou spu anb (b
. :Bjjnsaj 'uppisod
-moa ns uod ojjoj un ua opjatiDB ap 'soiuaasod anb sojdiuaía soj
ua '"bububui^ ap jojba ja auaij ¡oS-spu ojuníuoD ja anb Á ojtu
-nj ap Bapi bj ap BDijsuajDBjBD bj sa ¡o2 anb opuBjapisuo^)
•"jaXB>^ ('n •) SU9-SPU 'mapi (*^j) ^-s
(•) foS - spu :oujod SBpBAjjap sbuijo^ ojps jaaouoD oqaaq
ja^jizunfj Á pxuiqas ap sajBDpBtUBj^-ODixaj sa^undB so^ "soíij
-ns sojuauíaja uis opBsn souiaA oj inbB a^uaujBDTUfj '(spu=) qspu.
6\ OSJ3A
SVDIXÍ13M3K^3H SVXON
¡IJBBB ÍJBZB3 B
somají sojjosou bububiu ¡qBBB! souj3jbzbd so^osou bububj^; *oi
¡ IJBBB!
¡qBBB! BpjoS sa znjjsaAB jap aujBD vr\ '5
Buanq sa aujBa n
¡qBBB!
bjjb ABq saanj^saAB soqanra *saonj^saAB soq^niu ^Bq Bjjy ••
¡qBBB! Buanq aujBa 'aujBD Bqanuí uauajx 'L
¡qBBB! soDBUBn^ soqanuj 'bjjb ¿Bq soaBUBn^ soqanj\[ ^^
¡qBBB! JBZB3 B SOUI3JI
SOJJOSOU BJJB BIDBq ¡qBB¡ JBZBD B SOUJ3JI SOJJOSOU BJJB BOBfl 'C,
¡qBBB! soujBjsa aujBD uis 'aujBa ui 'y
¡qBBB! sojuaijq
-raBq Xntu ¡qBBB! sojuajjquiBq Xnra uBjsa soíiq sojjsanjs^ •
¡qBBB! sojuaijqureq soiu
-Bjsa sojjosou sopoj ¡qBBB! sojuaijquiBq soujBjsa sojjoso^^ "3
•JBZBD B SOIU
-ají sojjosou sopoj ¡ijbbb! jbzbd b sojjosou somají bububj\[ *j
S3XQO 3 3O 3^3I3 NQI^^fiaV^X
¡qB¡ sota
-3JBZBD SOJJOSOU BUBUBUJ ¡qB! SOUJaJBZBD SOJJOSOU BUBUBJ^[
¡qp¡ to^cfSdSnvq qsn qspu ¡qpf oqsdSnpq qsn
S
¡qB! Buanq aujBD ¡q^! BpjoS jap znjjsaAB
¡qp! ou^^^S ¿9^d^ ¡qv! ^utm^s p^ aniCoq xd^dj^ '6
¡qB! bjjb soqDniu sa^njjsaAB 'soqDnuí sa^njjsaAB Bjjy
¡qp! 01X91U aunas anlíoq 'aqsnas an/Coq otxdyi *g
¡qB! Buanq aujBD 'BqDniu aujBD uauaij sojsq
¡qp! aufl^aS xa^ai '¡naz xa^^iC uxaoqsuiajq '¿
¡qB¡ sodbubii^ soqDniu '^jjb sojBUBnS soqanj^f
¡qp! npu oqsnas 'oixaux npu aqsna^ '9
¡qB! jbzbd sojjosou bjjb ¡qB! jbzbd sojjosou Bjjy
¡qp! aqsaSnpq qsn otxaux ¡qp! oqsaSnpq qsn otxayi •
¡qB! soujBjsa uis aujBD 'uis aujB3
¡qp! (dis) oqosnaq xa4aiC (naq xa4aj^ 'y
�que, con tal valor, no podía ser elemento formativo de naseris "ayer";
b)que el único valor básico posible de esta voz es el de
"día claro,,;
c)que se trata, seguramente, de voz antigua(2) que ha
sobrevivido en algunos adverbios compuestos y en estos versos
viejos de algunas generaciones y transmitidos íntegros, por tra
tarse de una proclamación ritual;
d)que su empleo adverbial, aquí, al principio de una
exhortación que se declama al atardecer, para algo que debe
efectuarse al día siguiente, induce a reconocerle el significadode "cuando sea de día,, o "de día claro,,.
ah. La interpretación por jaaah!, no me parece apropiada. Podría
estar bien en una lamentación; no concuerda con el conjunto
de estas frases que, al expresar una resolución del cacique o
jefe menor, están hechas en términos que parecen más bien
una orden. Aquí el sentido mismo pide algo más enérgico.
Que esto deba ser la afirmación "sí,,, lo sugieren las pala
bras recogidas por Ameghino y por Musters. El primero hace
saber que en Tehuesh "sí,, se decía jó-a (o sea ^^ó'a), y el segun
do registra áhon, añadiendo "muy gutural,,. Ambas voces mues
tran la vocal a, formas sin duda arcaizantes con respecto a las
con o que actualmente son lo común. Además, encontramos
palabras como ohoi (Beauvoir) y ohai (Fitz-Roy), donde se ve
que una base oh-, reemplazante etimológico de nuestro ah-, na
era desconocida al idioma y que alternaba con el predominante
'ho- de los tiempos más recientes.
Por estas consideraciones, paréceme mejor traducir ah
con "sí,,.
wilum, en vez del común willom de S. y H., lo considero una forma
rápida donde la u es una vocal poco clara, recordando que Beau
voir ha notado tvuilm kenkr y vuilm kenky, traducidos "toda
día,,. Nótese que wilum aquí es pronombre y no lleva final
alguna; us, que sigue, pertenece al verbo: us-hawge-s-k (l^
pers. plur.).
Verso 29
ush parlishk (=us-parli-s-k), "nosotros somos hambrientos,,, es, sin
duda, un arcaísmo del punto de vista fonético; parí- se ha
reducido en época reciente, por un lado, a pool- (LehmannNitsche, Beauvoir y C. Ameghino, tanto en Tsóneka como en
Táwis'n) y, por el otro, a -pal- <~> pal- (común a S. y H.).
Verso 39
paro, "muy,,, es otro arcaísmo por pare, también de Hunziker,,
con el valor de "mucho,,.
(2) Últimamente "día" se ha expresado de diferentes maneras (vide: Vocabulario dé
los idiomas Tsóneka y Taw'is'n, del autor de este escrito).
— 188 —
�— 681 —
¡is 'sojuaijquiBq sonrosa sopoj íis 'so^uaijqiuBq sourosg^
z
•"bzbd
ap sourosa sopoj íis 'bzbd ap sourosa ojbjd Bip Bas
|| q-s-a2mpq-sn uinjtm
| ¡qv! q-s-a8mpq-sn s
ranSis ouioa "umsuas pBM asjapuajua ap
'sB^sandxa sauopBAjasqo sbj jod 'opBuiBjj o uopBjjoqxa Bjsg;
jBDipux uis "soraajBZBD Bip ap
Bas opuBtio^ (ío2-s-d2mpq-sn spu uod í"bzbd ap sourosa ojap
-inaA-Bip ja^> jpap ajaynb as 'q-s-98/npq-sn foS-spu 00^
•o^daauoa ojjo jBsajdxa ap
pBpisaaau bj b ouis *—so^uaiunaouoa sajBmaB soxjsanu urigas
souaiu jb— bdijdbjuis BsnBD b aqap as ou ajuaraajqísoj 'oqjaA
ja uod aaajBdB 'oiquiBD ua 'jbiid bj *ojnjnjf jap BDpsuajDBJBD
bj uis spu Bjuasajd ajjBd BpunSas vj *(jbdpbuibjS umsiAaj
ira uod opjanDB ap) BAijBjnp-ODpsjJOB buijoj ns ua (^-s-d2mpq
-sn sa oqjaA ja X íoS-spu uod bidiui as a^xed Bjauíjjd ^r\
•ajuainSis ^u^jdS ojajBjBd ja uod
BpjatiDuoD anb '^uim^s jpap sa 'ouimas opis jaqBq aqap 'autmnas
X jaqyzunj^ ap ^
jas^ -ñas oqjaA ja jbjuod uis '^oqDniu^ ap ODisBq opBDijiu^is ja
uod sopox '(^^qi) dqsÁoas '(tjSbduo^) qqsnazf '(B^siq ") snaz
*(jiOAnBag) qunaqs '(piiuqDS) ftPz :(¿sajBjDajBip?) soDpauo^
X SajBDpBUIBJÍ? SO^DadSB SOIJBA U3DOUOD 3S 'itldZ B O^UBtlD U^
•"auiiu si JBq^,^ piC uaqsawaq
* "s^puauj jnoX si JBqj>4 ouaui fpp uaqsauiaq :piuiqDS ap sasBjj
SBjsa UBXodB oj 'oijduiB sbuj jbdijbujbjS ojuaiiuiDouoD jap sbui
-apB 'jojba asa a^uaujjBaj uauap uaqs-ui^q ^ uiaqs-uiaq an^)
•^BqDniu auiBD sa ojjanbBi4 japua^ua anb 'sand '^jq^H
*("siqj4> uod BDunu * "JBq^^ uod uaDnpBj^ oj -fj X
*S) "l?n^B> Jp^p ajainb auiaq r~> tuaq anb sbui oqDnuí 'ajqísod
sa ou "uauap sojsa^ upiDDnpBj^ bj *ojsa jo^ '-a^aq Buiaj ja
ua Bjsa anb ouis '(ojduiaía oj^o uod opjanDB ap) uaqs- ^ tuaqsjbuij bj b aaaua^jad ou "jauaj>^ ap jojba ja 'opo^ ajuy
•oppnpBJj jbiu Bjsa X
opipuajdiuoD anj ou (fmasf ua4aiC maqs-iuaq=z) ?naz j,a49lí uiaoqsuiaq
�3.Us-amel paro parli-s-k ¡ah! \
paro parli-s-k ¡ah! \\
"Nuestros hijos están muy hambrientos, sí; están muy ham
brientos, sí!,,
4.Yeper hetu \
Yeper hew-s-k ¡ah! \\
"Sin carne; sin carne estamos, sí!"
5.Merik us-hawge-s-k ¡ah! \
merik us-hawge-s-k ¡ah! ||
"Allá estamos de caza, sí; allá estamos de caza, sí!".
6.Sew-s-k naw merik |
sew-s-k naw ¡ah! \\
"Son muchos los guanacos allá; son muchos los guanacos, sí!"
7.Hem-sken yeper tsewt \
Yeper gete-n-k ¡ah! \\
"Aquello es carne mucha; carne que es buena, sí!".
8.Merik hoywe sew-s-k \
hoywe sew-s-k merik ¡ah! ||
"Allá los avestruces son muchos; avestruces que son muchos
allá, sí!"
9.Yeper hoywe-ka sewi-n-k ¡ah! \
yeper gete-n-k ¡ah! \\
"Carne de avestruz que es gorda, sí; carne que es buena, sí!".
10. Nas-got us-hawge-s-k ¡ah! \
ñas us-hawge-s-got ¡ah! \\
"Mañana estamos de caza, sí; cuando sea de día cazaremos, sí!"
Aclarado el significado de muchas palabras, penetrado el pen
samiento íntimo de cada uno de los versos, esta composición no des
merece cuando se compara con los demás inicios poéticos, de
pueblos mayormente civilizados y cuyas literaturas llegaron a for
mas de gran perfección.
Pensando en los "axámenta" o "carmina" atribuidos a Numa,
que los Salii, sacerdotes de Marte, cantaban o declamaban en las
fiestas de marzo, como asimismo en las invocaciones o letanías de
los Fratres Arvales, sorprende la diferencia entre esas fórmulas pesa
das, sin inspiración alguna, y la alocución patagona, donde no falta
cierta energía y sobriedad que recuerda ese estilo breve e incisivo de
los poetas árabes ante - islámicos, ellos también gente nómada. Aquí
las expresiones poseen cierta eficacia representativa; las imágenes
no son vulgares tampoco y el desarrollo del pensamiento, hay que
reconocerlo, procede con un "crescendo" digno de consideración:
el propósito de cazar, del verso primero, nace con la sensación
de hambre, agravada al notar que los hijos también la sufren y
nada tienen a su alcance. De allí la necesidad ineludible de salir de
caza. Se presenta entonces a la mente el lugar donde abundan los
guanacos; de ellos, el pensamiento va a la calidad de su carne, a su
abundancia, para pasar, como consecuencia, también a los aves
truces y a su carne excelente. Sigue, por último, la resolución voli
tiva de partir el próximo día.
— 190 —
�— 161 —
•„" • • sauopDnpEJi sbj n^ SBpuajajip S3A3J uBAj^sqo as 'otusinnsy " ' ' opiunaj aq anb
A sEuanbad sbj uaaaj^o soquiE 'zbjej^ joyas ye puopjodojd ja^izunpj anb e¡ ap p X
piuiqa jod sajpuoq b EpsiAua Eidoa bj ap Bua^ipui ojxaj ¡a ajjua ppuBjsqns epuajajip ajsixa
ou anbuny -piray^s snjiqd'oaqj, "3 "H í3fl Jzjssjaqáft upiaujoue Ejsa opipBUB Bq BjsinbojBD ja
aid {y 'EAisjna uano^ na BpBjodJsiui eucui3[e uopanpBjj BAnaadsaj ns Á bs^jSui b;jbjSijb3
ajnapaxa ua ojijasa q^unqnuoy ojxaj ^a uoa íjaqizun^j oauapaj uBnf ap Ejjaj X ound ap
'OAniuipp X ojBp sa japod ira ua oSuaj anb ojijasnuBra [?[^ :BqBjsa^iuBra sajnQ '3 ()
viva ^ijoj^ bj X
pBpuo^tiB ^j X
tudqs/C¿ojS(f? tudqs^nudoud^dq/p
¡a
saoXm anbjod
oyBp
opo^
ap
-Bjqij
sou
t9nud0d0iq('p oqsviu ttaioido 'oouoxd'p ootuo^iíti 9uu,tp duvm(tu qsn
oüis uppB^uaj ua ou aanpuoa so^^ "sajosua^o soj^sanu
topq 'u9qsd^iU9t ^oiwp opnsq u^uvq qs[\ •oudqoqswm qsn
jBto BpBD ajuauíjBnSí soiuBuopjad soj^osou SBijníuj ^Bj^sanu
O99U suío/C oSpmqsn
oqsuopÁV^
qsn
qsiviuqsn
Buopjad soj^; 'sajuaiai^us sajaAjA sojjsanu Bp sou Xoh ouiod
uop¿p4 -<{sn
'dtMdtu
pjpq
qsn
a qsn(p vvyt 'oS
púa ojap uaBuau pBjunjoAtu asB^Bf^ ouiaj tu JiuaA
dotpq dloo tpq-^^pf^ u^ntundy^ ^dtud^
'^nud^
zbj^
aotw opuaq(^\[
•ajqiuou tu Bas opBDi^i^UBS #saja va ja ua ojap ajpBd ousanjs^
'oaq(tu
wq-aloa
oaupmqs[\
saxno - airoros NQ^3aav^X vi ncq oxxax
(tuaqsanuaaua2aq(p fanuaoaotq(p sauois
-a^dxa sbj ua /p ap anbjod ja opBJBjaB BjjqBq anb 'ja^izunpj ap bj
jauaj ou ajqBjuauíBj s^ •pxiuqDS ap BsajSui bj ajqos sa^nQ ozjq anb
bj S^ BUBjja^sBD jBauíjjajuí uppanpBu Bq "sajno 'J Jaaouoa oqaaq
Bq oj un^as 'jaqrzunj^ jod opBpuaraua ja sa an^is anb ojxaj jq
•spaifuo /C sptxojpjLPpp spfou /C uptoanpox^ut pun
ap spptpaoa¿4 • • • sv^pat^qn^ '^981 U9 Pft^qas '¡j opfpaj^ áo4 sppp$
-4vpp '¡I ouip>s \ap Ó8 ofnatsda^ ^a ¡C ^patututoQ uoiopaq p^ ap (p?u
"Oipuaui upSpfPd) q(unqnupy p> sauots^a^ :ojmp ja uoa (jBusny
btuo^bjB^J bj ap sojauoisiui soj ap sapmispiA sbj ajqos 'sbut^bc!
q ap u^isaj^ip b^jbj Bun jod Bpxpaaaid)
'Sud b '(8361)
IXXX *X (pfp1d *T ^V oasn^\[ ^ap pjstaa^ bj ua paijqnd bj uainb
'sa^o zbjbj3 *f jod Bpuiuiaj an^ 'uBiuajB ua jBauíjjajuí uppanp
-bu X sauopBDijij^Oiu o sauopaajjoa sBun^jB uoa ojad 'jaqizunpj
•q •[ ap oubui ap *<ájBaiuiraop uppBjo^ bujsiiu bj ap Bidoa
•opBJou^í a^uaiujB^oj ppanb piiuqas ap oXBSua ja
-jia BpB^iuiTj Xniu ap BjsiAaj Buanbad Bun ap BqBreu ^s
•jBauíjjajuí Bsaj^ui uppanpBu 3^
-uaipuodsajjoa bj ap opBUBduioaB Bja Bqaups^ o^xa^ jq *X}apos Xjbu
-oissx^^ UBaijaiuy q^no^ ^j ap ouB^jp 'potxatuy q?no$ ¿oj. doto ^ V
ap 98 J ^p ajqnjao ap ojaiunu ja ua 'Bjauíud zaA jod 'jojnB ns
^aijqnd bj (sa^nQ "q ^^J^JJ ^J oiuoa) ^jBaiuiuiop uppBjo^ B^sq
(q
�Las variantes^ respecto a la primera publicación original, en
A Voice for South America, son:
Schmid
Hunziker
ce-nue
Ma-a
kata
Ush pardon
pardon-shc
ush-wa-go
waisho-kenc
(aue) hicecenue
(aue) hegencenue
(aue) glori-shem
ogelunico
cenue
Maa
kata
Ush-pardon
pardonshc
ushwago
waishokenc
d'hicecenue
d'egencenue
dJgloryshem
ogelunico
NOTAS HERMENÉUTICAS
1.ushwanco (=ustvánko)
usw-, forma posesiva del pron. pers. de 1? pers. plur. para
nombres con vocal inicial: "nuestro".
-anko, forma básica del nombre "padre" que pertenece a la
categoría de los que nunca se emplean solos y siempre llevan
un pronombre de referencia.
2.coje-hai (=koge-hay)
koge, es del dialecto de H.; en la variedad de S. siempre
aparece koce.
hay, posposición. Forma débil de kay "en" (vide Gramática).
3.m'hec (= m'hek)
m', forma átona del pron. ma "tú".
-he-, tema verbal "estar".
-k, auxiliar en la forma durativa, porque se trata de
un estado que no tiene fin.
Digno de nota es el hecho sintáctico que no hay aquí la
oración relativa que figura en el texto tradicional. La frase está
en el modo indicativo, como simple enunciación, aislada de lo
que sigue.
4.santa cernee (=santa keme-k)
santa, no es una forma verbal, sino un adjetivo. (Que se
trata de voz española ni precisa relevarlo).
keme-k, no corresponde de ninguna manera a "sea", porque
sólo puede interpretarse como keme-k < keme "hacer (todo)"
que registra el mismo Schmid, en su lista de verbos, bajo itkeme-s-ko "I do", y en las frases: keter m' keme-s-mo "what
are you doing?" kete m'keme-s-mo "what are you about?"
— 192 —
�— 61 —
•ose^ ap osed jinSmjsip anb ^Bq íui jod jojja nn ap bjbjj as / aaajsdB
'M "I 3 ^p^op ajdinais o^^ -ajuaipuadaput bujjoj ns ua 'opcAUUEJsqns OAised ojdpiJJEd pp
ejbjj as anbjod 'ua^tuAti^m uaiqBjsa sajEDijBuiBjS sajundB soj'uj -^pEjnnjOA nj,, ua^iuxnatui
ap ejbjj as anbjod 'u^otuAnatu uaiq Bjsa '^^jajsoujajsj,^ ja u^ opipnnjuoj sq sajnQ Jnby
boijoj bj 'pEpaiaos bj ap coipcnjad p na BpiaajBdB ucqsjaA bj ap ojxaj ja na oinoa 'jajjizunf^
ap ojuDsnuEiu ja ua ojubj sand 'Ejstdoa jap Bauaua uopcjou enn jas ap aq^Q ' (9 '3J3 apuÍiupa^
'pinjqas) 0161 oa aq^sji^^ - nuEnjqaq jod sqaaq EDijEniEj^ ej ap nppipa ej na (uaotUAttatn)
jEiaiui tn noa aaajBdB ¿oa bjs^,, :aDip 'z 'fisd ej ap a;d je bjou ua 'sajnQ (f)
uwoj aip ui onou 9q^ o^ p^uxoí 3jb q^iqA^ sunouoid 9atss9s
-sod Xq paujaAo^ uaqAi l^piui Jiaq^ dojp 'm puB q '2 'o qqM
Suiuui^^q 'sunou ^qj jo araos^^ rBsaidxa orasira ja anb oj uoa
opjanoB ap <#sasod *üojd soj uoa asjxun jb '¡bidiui a^oBuosuoo
ns opipjad Bq anb *jaqizun^j ap ^pB^unjoA,, ^^)udq-tuj,nd-(n
orasira ja s^ *opBjuaranDop B^sa ou 'ojaadsB ajsa uoa 'ud^iujind
'•Suis *sjad tz ^p OAisasod #uojd ja sa (tu 'Bjja uq 'UdqiUAtid(w
:Bpx^ajJOD jas aqap Bpun^as bj íBpiaouoa sa zoa Bjaraiid Bq
'(ud2fiu¿ttd(tu q-dtuaq ^) uo^mxn^ta Odtudo '[_
j nj jiuaA ZBq,, ^nudqdqt(q) (tu op
Bjas BppnpBjj X Bpimpsaj ajuaraBjaajjoD asBjj Bq
•<tJiuaA,, fdmS onajoj^ X <cbdb B^uaA,,
l opBjundB Bq jiOAnBag 'ojaaja ua :(opudq oo) opn^q
jas aqap 'ajuaraajqísod 'anb asBq Bun uoa ((tu ajüBipara opiuaj
-qo OAijBsnBD oqjaA un ap bjbjj as 'opndq^u b ojuBna ug
'P^PJLtsqv pmtuou soj ap
BDijsijajaBJBa bj jas BijaaajBd dn-udq- ojsandraoo oíi^ns ja ap
-uop '^uopBuiraop 'BjnjBjaí nj,, ^n-udq-gqi(q)(tu :isb 'ojuníuoD
ja 'sand 'asjjSajjoa BjaqaQ "sbtjo^ajBa sajuajajip ap sopBAjjap
soAijuBjsqns bujjoj udq- oíijns jq 'a^uBÍaraas o^jb o ^d
'4<jBpuBra,, '^jBuiraop,, ap ajuaraBjn^as jojba ja uod ojad '
-uaranaop ou unB 'dqt-q joíara o 'dqtq asBq Bun soraauaj apuop
'<cajaí,, bdijtu^is Udq^qiq anb soraaqBS X pudiunxfsut pmtuou
soj ap oíijns ja sa '^n- ¿^ouiaj,, dttudq X €<nj,, d^tiud
jaaBq ajqísod sa otupa? ojuit^ajd a^\[ "BzaqBa tu ajd uis
sa 'sajnQ X piraqas uojaiaiq oj oraoa oppnpBjj X ojijasq
jap ojaíns *tíajqraou nj,, pi^u
BAUDB UOpun^
ua ou X '<csa opBoijpuBs,, oraoa ajuaraBApisuBjjuí Bjjapuajua b
BAajj sou s ap bjjb^ bj anb asajpu íoAijBDipui opora oj^sanu uod
BjjpnpBJj anb BjqBq 'Bjsa b oraoD X 'q-^q (tu ap bj b BDpuapi
jBDpBraBjS bujjoj Bun ap bjbjj as 'oau aX oé,, q-tu-dud2 *ía jod
'jBnp jap BDpsjjajDBjBD oraoo ajuaiuBDiun BJ^uanoua as 'soa^bj
-adrai soj ua 'q- uoiDBuirajaj bj anbjod 'inbB ounSjB OApBjad
-raí XBq o^i ' óu PP Jiqjp^^^ orasira ja sa 'q- b ojuBnD uq
'^JBDIjfpUBS,, < C<OJUBS J^J^XJ^-diUdq
-Pfups ojsandraoD oqjaA un opuBtujoj 'joijajuB bj ap ojuaraajd
-raoD un oraoD BjqBjBd Bjsa jBjapisuo^ soraaqap ojsa
�of prefixes". Y entre estos nombres, en la página siguiente, re
gistra precisamente weurnicen "will".
weurni-ken, de acuerdo con mis investigaciones, es un par
ticipio pasivo (w-eurn) cuya base es el verbo activo k-eurn
"to commission", hecho conocer por el mismo Hunziker. Uni
do al sufijo -ken, se ha substantivado, dando origen a un nom
bre abstracto, con el significado de "lo mandado" (de allí la
interpretación con will). Este significado hace pensar también
que k-eurn, más bien que a un simple "encargar, comisionar",
corresponda a "ordenar, mandar", lo que se podrá resolver
sólo consultando algún sobreviviente de habla tsóneka.
Esta frase, también, parece un indicativo, debido a keme-k,
y vendría a decir: "se hace lo mandado tuyo (por tí)".
8. calel-hai coje hatee go (=kalel-hay koge-hay-ke go)
kalel "tierra". No figura entre las palabras de Schmid,
pero sí en las de Hunziker. Ninguno tampoco de los que han
recogido palabras patagonas, la registró, (cfr. Vocab.).
koge-hay-ke. Los dos primeros no precisan explicación.
El tercero corresponde a "o" (lat.-t>).
go. Es Hunziker el único que lo ha anotado y le atribuye
el significado de "como". Tendremos: ".. .en la tierra o en el
cielo -como..." en vez de "en la tierra y en el cielo -co
mo", en cuyo caso se habría dicho koge-hay-sem go.
9.moa d'ush e ush kata ntewie (^maa d'us-e us-hata mewik)
moa, por la grafía, pertenece a Hunziker. S. escribe siempre
sólo ma. El significado no es el de "hoy" sino el de "ahora".
d'us-e, deben unirse y significan "él nos da". No precisa
explicación. Vide Vocab. sub \f~e.
us-hata, "nuestra comida". Así se debe interpretar. Ya en
Hunziker se halla us-hata wewik us-e (5), traducido "give
us our necessary food" (lit. "nuestra comida necesaria nosda"), hat'a, está íntimamente ligado a - hatee- (H) "comer" y
-hate- (S.), idem.
mewik, y no mewie. La e final debe ser un error gráfico por
c, es decir k, porque adjetivos y adverbios en -ik son regulares
en esta lengua. Además, inclinóme a considerar mewik como la
verdadera palabra para "necesario", en vez de wewik, donde
w inicial es un caso más de w por m.
10.ush-pardon ush maish (=us-pardon usw-ays)
us-pardon, es un imperativo "2perdona - 1nos", fabricado to
mando la palabra del inglés.
usw- ays, con seguridad debe ser así, teniendo en cuenta
(5) Así se debe entender el usbe de H. que no es use "nosotros", lo que no da
sentido.
— 194 —
�— ^6I —
nj 'Bjja-BpBq aA^ aj'dojd *4|jaqjora Aqj oj
qp tunu^q :,,oj>t oppnpBjj 'u^qipp BjnSij apuop asBJj
Bun opBjundB Bq piraqas o jad íjaqizunj^ jod jaaouoD soq^
-aq *4jj BiDBq^ dqkp-tu k '44ira BpBq4> aqkp-k isb tsoAisasod sajq
-inouojd soj aqpaj jBna ya '(-iubj^) *jp) BpBq^ (*h) ^qtP-q
ojuacuaja yap ajuBjap *pBpijBaj ua 'soraBjsg^ 'saooiaisodsod
ajuBipain ajuauíBDiun Bsaidxa sbj 'sauopisodajd sBjjsanu 'yBtia
ja 'Bujoipi jap soujsiuj soidiauíjd soj b oijbjjuod jas jod 'jb^tij
jainijd u^ -opTnqijjB Bq aj as inbB anb '^.ua^ ap opBaijiu^is ja
ajjaaouoaaj b bzijojtib BpBU anbjod 'jaqizun^j Á piunja^ jod aj
-uaraBjaaj Bpipuajua opxs Bq ou anb BjqBjBd bjjo sa '9-^tp-p
•jbui^ op asa Bjuasajdaj Á sa anb oj 'ajuaiüjBnjOB
'asopuBJOu^x 'jojba Á BzajBjnjBU ns jbjbjdb japod urs Bpanb
op-neq ojsandinoa ja o jad ÍBjsandsod uppB^au Bpiaouoa bj sa
'ndq 'BJoqB jod 'uppun^ bj jBDijdxa ajqísod sa ou jbuij u BXna
ap 'u^upq isb ou íjBjn^aj OAijBjaduii un sa 'dupq '^^jiAa ojuí jou
sn pBaj^ Kpq oquoJLdp ndq dupq-sn rjaqizunj^ oxdojd jap JBjitu
-is asBJj bjjo ua ajuaipuodsajjoa ns auaij 'op-ndq Udupq-sn
"uottP^^wdi saj^ui ja sa anb
BjqBjBd bj ucnsnasip ap Bjan^ 'opoj ajuB '
9-qtp-p op-ndq udupq-sn =) udqsd^tudi dotpp opn^q uaupq qsn "
•OAijBuiuiouap oqjaA un ap bjbjj as anb jauod
-ns opuBÍap opoj 'BAijBApap asBq bj Bjuasajdaj 'osbdb 'jBna jap
dqos&p- oqjaA ajsa uoa Baiítojounja uopBjaj jauaj aqap <4bs
-uajo^ siCp jouajuB ja 'ajuauíB^ojBuy -utib opBjouB ou 'dqos&poqjaA un ap (%q •- ua sxjuaSB uauíou 'qudqoslíp -\- (jBpiui
jbdoa uoa SBjqBjBd BjBd 'ajqroouojd j^p BAisasod bujjoj) -aisn
ap bjbjj a 'soíijajd soAisasod sajqraouojd uoa asjiun jb Bjsa
uapjaid [Bpiui ai uoa SBjqBjBd sbj anbjod 'ojquiaiiu opun^as
jb aaauajjad ou ai Bq 'JojnB jap qu^qosiCpai-sn asjpirapB apand
^
Q •<<sajosuajo sojjsanu>^ (q-u-dqosiCp-aisn
q
b japuodsajjoa Bpand anb osopnp Xnra sa oqau opoj
•jojba ns
jbjbjdb uBpand anb sasBq uaDouoD as tu 'jB^nj ojjo un^uiu ua
SBjqBjBd SBjsa UBjjBq as ou fsajqBDijdxaui uos 'oq^u stuoií
•4<soujbu
-opjad sojjosou oiuod^ 'ojubj oj jod ^(^,00103^ oS *<<sojjosou>>
patsn) <4sojjosou oujod^ ouis ^ajuauíjBn^í^ sa ou 'oS-paisn
•OAIJBDipUI OJX)UI OUI
-od ajapxsuoD as anb ajdraais 'jBjnSaj sa 'q-s-uop^P^-sn
'(qudqosípaisn oqau swotC oSpaisn qsuopxp^
'Sn—) qudqoqswai qsn oo^u suio/C oSpaiqsn oqsuopxp^ qsn *jj
•(<4SBSuajo SBjjanu>^) ^Bsua^o,^ oraoa ojjpnpBjj Bjas
•Braoipi jap BDijauoj
bj k ajuam^is asBJj bj ap 4<sajosuajío sojjsanu^> qusqosjip-aisn
�manera de decir extraña en nuestros idiomas, pero corriente
en lenguas de Asia y África.
De la misma manera, aquí tendremos: "nos conduce-no
I... ? hacia ella, (la) tentación". Sin explicación, además de
do, queda la e de d-aik-e.
13.keloi ush m'wane dirne wilomco deronco (= heloy us rriwane
d-irn-e wtlom-ko deronko).
heloy, no precisa aclaración.
m'wane, se compone de m', prefijo formativo de verbos de
rivados de adjetivos, y wane, participio pasivo (adjetivo verbal)
de V-an, cuyo tema objetivo es h-an, bien conocido, con el
significado de "llevar, conducir".
d-irn-e, traducido con "de", demuestra una vez más cómo
nuestros autores no conocían en absoluto el idioma, ni recor
daban lo que ellos mismos habían escrito sobre él. En d-irn-e
hay: d-, pron. poses, de 3ra. pers.; -irn-, que es el adverbio g-irn
"lejos, fuera, afuera" de Hunziker; y -e, característica del caso
locativo. Se trata de un verdadero compuesto "2 lleva—^os
lejos-de-él", expresión similar a la del n9 anterior.
wilom-ko, es forma derivada del noto y común willom "to
do" y concuerda con la palabra siguiente en su aspecto exterior.
deronko, es forma substantiva que significa "el mal", mien
tras deronk es adjetivo (dol deronk "corazón malo") y dero es
adverbio, "mal".
Del mismo modo, en wilomko (si es realmente así) podríase
tener un nombre: "la totalidad". La concordancia y relación de
las dos palabras no es posible explicárnosla con nuestros ac
tuales conocimientos, tan escasos e imperfectos.
14.cetowit mashc d'hicecenue, d'hegencenueshem d'gloryshem ogélunico. Amen (= ketowit ma-s-k d'hikekenue, d'hegenkenuesem d'glory-sem ogéluniko).
ketowit, es otra voz que se encuentra por primera vez.
Puede ser que su base sea ket-, de los pronombres interrogativos;
ya tenemos keterems "¿por qué?", keteka-mo "¿para qué?", etc.
ma-s-k, "tuyo es (para siempre)", por eso -k.
d'hikekenue
d'hegenkenue - sem
d'glory-sem
La primera de estas palabras ya fue ex
plicada al n9 6. De la tercera, en sí, no
vale la pena ocuparse; no es voz indí-
La segunda supone una base h-egen que, hasta hoy, no se
conoce, así que es imposible emitir juicio alguno acerca de su
traducción como "autoridad", -sem, es la conjunción "y", como
el latín -que, pospuesta.
Lo que llama la atención, por lo inexplicable de su pre
sencia, es la d' prefija (enmienda de Hunziker), por lo cual
— 196 —
�— ¿61 —
-nu ja ua opBDijqnd ojxaj jap opijBA aq ara 'jj ouijb jap Ó8 ojtojs
jap upxsjaA bj b o^ubiid ug,, :ojsa b oíaadsaj Bpap sajnQ *j
•^uoissassod Aq^ jo^ quBa aqj ^o
jsouuaun aqj poB aauBjTjaqui auiqj joj uaqjBaq aqj aaqj aAiS
jjBqs i puB ata ^o qsy,, :jsb aaip anb Bsaj^ui Jbidijo Baqqjq upis
bj ap upiaonpBjj ap BAijBjuaj Bun ap ajuauíBjn^as bjbjj a
9<np
^SPUI ttaioid^ o^uoAdp o^won<n du
-^//? 9UP(ti(tu sn io\dq (u9S9%iudt 9-qtvp opndq udupqsn iqudqos^pat
-sn oqdu sutoi oSpmsn qsuop¿P(}sn ijCpaisn uopAP^sn ¡qtaidtu pjpqsn
9sn(p ppiu Ío3 dí
3
C
(tu opttdq (w ÍP
:jas b
p
J3JBd I3 'Bapauoj Bjnjjjasa ua Á. sBjsandojd SBpuaiuiua sbj U03
Bjpod sbo
-aSipui uod Bjjnsuoa bj ojps 'upiDBjaj ou o ^Bq i moquo¿dp 'oq
•luopm ap jbuij Binsira bj uod 'souaui jb BiDuaiJBdB ua 'Bpjana
-uod anb 'oq jbutj bj á JBidiui o bj upiDBDijdxa uis uBpan^
•jiOAnBag jod opiD
-ouoD 'un^nS jbjuod uis 'íáajdiuaist> (*h ^ *S) tun19^ ^od 'Bpnp
uis *BuopBjaj as '((ajdinais BJBd,^ opBjajdjajuí 'oqtunj^So
•asjauajsos Bijpod opijuas ja jBna oj uod <#sjad ^3 ap *uojd
jap oiuiuouis un 'Bjja ua 'jauodns bjbcí ajuBjsBq /^Bq 'jBDijdxa
Bjpod BuaSipui un ojps anb 'BjqBjBd Bsa ap BjDBxa upiDBuixu
-jajap Bpoj opBj un b opuBÍaQ #(¡)</pfl 3P opBDijiuSis ja uod
*9nv opBjouB Bq {'ot9 dodxv^ps^p dnb pzpx pu[\ ojqij ja ua 'Bjsiq
•^ 'oDodiUBj jaqizunjj k ^np ^oa bj Bjjsi^aj ou piuiqD^ anbuny
•joíaui bj Bja ajuamajqísod 'tuds-ixo^S (dttp) tuds-dttud
(snp) 9tiU9q9qtq (9itP) :piujqD ap BAijiunjd upiDDBpaj
•sajqiuou
-oíd soj ua aanpojd as ojps anb bsod 'BiAajqB as ou tpp anb
jbjuod uis 'opijuas souara unB auaij <cbijojS bj ap k pBpjjoj
-nB bj ap k ouiaj jap oXnj^, anbiod oAijiua^ ja 'jB^nj ajsa ua
*jaA anb auan BpB^[ *^*' 'OAijiuaS ja an^upsip q^nqnuoqy ua
anb tpp zoa bj ap uoiddbjjuod bj Bjuasajdaj (p BjnDijjBd bj anb
ira BJBd o^uax^ :sajno ^p uppisodns bj ajqísod sa oDodiuBj^
•<4bijoj^ iu k pBpijojnB tu k ouiaj tu,^
lú^s-kxo^Sttu iu9s-9nu9qu939q(tu <9nu9q9qtqítu Bjaíip ojxaj ja
anb ajqísiuipB Bija^ *japuajdiuoD apand as ou 'Buosjad buisiuj
Bun b opi^iJip *<4bijojS ns k pBpjjojnB ns k ouiaj ns sa oAm,,
anb bX '(q-s-ptu) apaaajUB anb oj uod BpjanDUOD ou opuuas
ja ojad í<cpBpiJojnB ns,, *í4ouiaj ns,, asjapuajua apand ojps
�mero de A Voice etc. (X [I], 260) que ofrece, interpolada, su traduc
ción literal inglesa". Todo está, pues, conforme con lo escrito por
Schmid.
TEXTO Y TRADUCCIÓN SCHMID - OUTES
Hari ya yima eshc wilcomo zontea ma do-hainen -go
Pídeme yo a tí doy
todo
gente tu
herencia como
calel binicen shem mecenicen go.
tierra término también tu posesión como.
NOTAS HERMENÉUTICAS
1.hari ya
hari es nuevo. Son conocidos =har- "to find, to load" y
=zhare- "to lie", del mismo Schmid, y nada más.
2.yima eshc (=yi ma e-s-k)
Así escrito, demuestra que Schmid no se daba cuenta de lo
que era, porque, si hubiese entendido el valor de los miembros
componentes, habría escrito etimológicamente yi ma eshc o fo
néticamente (como Hunziker suele) yi maeshc. Tenemos: yi,
pron. sujeto de 1* pers. sing.; ma, pron. de 2^ sing, objetivo;
el verbo ~e-, rige dos acusativos, el de persona y el de la cosa.
esk es forma durativa imperfecta del verbo "dar".
3.wilcomo zonica (=wilom-ko tsonika)
wilom-ko, así corrijo el wilcomo del original, error gráfico
evidente, de acuerdo con el "Paster noster" y con su origen, de
willom o wilom "todo". Aquí también aparece la final -ko,
inexplicable.
zonika (=tsonika), "gente", confirma el significado del
gentilicio Tsóneka.
4.ma do-hainen-go
ma "tu" y go "como", son las únicas palabras conocidas, do
(que, acaso, puede tener relación con el de heu-do) no se sabe
qué puede significar y qué función desempeña en la frase. En
cuanto a hainen "herencia", es voz nueva y nada se puede de
cir de ella, faltando otros ejemplos para su verificación.
5.calel binicen shem mecenicen go (=kalel hiniken-sem m'eke-
niken go)
Las dos primeras palabras son otro ejemplo de genitivo in
directo (nomen rectum -j- nomen regens) unido sin la media
ción de partículas; hiniken es voz nueva y -ekeniken es el
h-ekeniken de Hunziker, "cosas, propiedad".
— 198 —
�— 661 —
p
jod sajouamjod sns ua BpipuajdraoD ou 'B^jau^sj un ap Bjqo
-uacuBjajua opis jaq^q ap uoisaadun bj Bp BpunSas vj upap Buanb
ajuB^ojjajuí ¡a anb oj opipuajdinoa jaqBq uaqap oaod anb
-jpui jod SBpBjoip 'sB^pns sasBj^ sbijba SBpB^uní uojanj anb
Bjatuyjd bj u^ •piuiqDS ap sauopisoduioa SBuinua^ jas uaqap ou
II oujjb ¡ap óg *sjaA pp Á ^jajsou jajB^^ pp uoiDanpBjj bi
*sauoisajdxa Á SBjqBj
-Bd sbj ap jojba jap ouiod tsb 'so^ijdbjuts A soaiS^^opoui sojuauíaja
soqanuj ap sauopun^ sbj ap ojuaiujpouoDsap ja Á sauoiDDipBjjuoa
sajuanDaj^ sbj 'u^pBjajdjajuí ap sajojja soj uos Bqanj^ *jBsn ojjap
-od b unB souauj Á oujijuj ouisiuBaaui ns ua ojjapuajdiuoa b uoj
-B^ajj BDunu ojad ísasBj^ X SBjqBjBd ja^oaaj ap oqaaq ja jod X sbu
-agipui soj uoa oj^bjuod ja ua BpijinbpB 'souiBjjip ojBÍBd ap ojanA
b 'BjDapadiui Xnuí 'jBjaua^ Bapi Bun UBjuaj ja ap íajuarajBTDi^jadns
asanj unB 'B^jaupsj Buioipi ja jaaouoa b sbujbí uojB^ajj ja^jizunn tu
tu anb ap ojuaimpuaAuoa ja a^jns 'upisjAaj Bjsa 3Q
�
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Biblioteca Virtual de Humanidades en el Uruguay
Subject
The topic of the resource
Repositorio de ensayos en las Humanidades publicados originalmente en el Uruguay
Description
An account of the resource
<p><span>La Facultad de Humanidades y Ciencias de la Educación se ha propuesto contribuir a rescatar y poner a disposición de los lectores la escritura ensayística del Uruguay a lo largo de su historia. Esta Biblioteca Virtual de Humanidades en el Uruguay pretende reunir en un solo lugar más de dos siglos de textos de reflexión y pensamiento, dentro del amplio campo de las humanidades, producidos en conexión con la universidad. La mayor parte de esos textos han sido originalmente publicados en revistas universitarias o periódicos hoy difícilmente accesibles. A menudo nunca recogidos luego en libro—o recogidos con sustanciales modificaciones—, son textos que pueden contribuir a recuperar y mostrar las dinámicas de pensamiento y representación en el país, tal como se realizaron en tiempos de centralidad de la escritura.<br /><br /></span>La a veces fina y sinuosa línea entre Humanidades y Ciencias Sociales hace que textos de historia económica, de estudios sociales, de ciencia aplicada a la antropología, puedan tener cabida en esta colección, aunque el foco está en el núcleo tradicional de las humanidades. El Derecho (con la excepción de Filosofía del Derecho) queda, por su especificidad técnica y profesional, por el momento fuera de este grupo. </p>
<p>La colección será un trabajo acumulativo, con entregas bimensuales. En el tiempo, los textos se irán organizando de acuerdo a posibles lecturas de la historia de las ideas en la región y el continente. <br /><br />Aldo Mazzucchelli</p>
<p><span>15 de octubre de 2017</span></p>
Contributor
An entity responsible for making contributions to the resource
Pablo Darriulat
Gonzalo Marín
Rights
Information about rights held in and over the resource
Facultad de Humanidades y Ciencias de la Educación
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
A propósito de tres textos en lengua Tsóneka
Creator
An entity primarily responsible for making the resource
FERRARIO, Benigno
Source
A related resource from which the described resource is derived
Revista de la Facultad de Humanidades y Ciencias /Universidad de la República. Montevideo : FHC, UR ,Diciembre 1955, Nº 14 : p. 185-199
Publisher
An entity responsible for making the resource available
Facultad de Humanidades y Ciencias
Date
A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource
1955
Rights
Information about rights held in and over the resource
Facultad de Humanidades y Ciencias de la Educación
Language
A language of the resource
Español
Type
The nature or genre of the resource
Publicación periódica
INDIGENAS
LENGUA TSÓNEKA
PATAGONIA MERIDIONAL